Μια από τις πιο αναζωογονητικές παρουσίες της σύγχρονης τζαζ, ο Βραζιλιάνος πιανίστας και συνθέτης Amaro Freitas ανεβαίνει στη σκηνή του Gazarte τη Δευτέρα 2 Ιουνίου με το τρίο του, για να μοιραστεί μαζί μας το μουσικό του χαρμάνι.
Κουβεντιάζοντας μαζί του εν μέσω της ευρωπαϊκής περιοδείας του τρίο.
Πόσο αναζωογονητική, πρωτότυπη και συναρπαστική η μουσική σου, στ’ αλήθεια – αυτός ο συνδυασμός φρι τζαζ, βραζιλιάνικων παραδόσεων, αφρικανικών ρυθμών. Σ’ ευχαριστώ!
Σ’ ευχαριστώ πολύ, Γιάννη! Όμορφα λόγια.
Μ’ ενδιαφέρει η «απo-αποικιοκρατική» προσέγγισή σου στην τζαζ. Θα ήθελες να μου αναλύσεις αυτή της τη διάσταση και να μου εξηγήσεις πώς καταφέρνεις να σπας αυτό το «καλούπι»;
Δεν ξέρω αν καταφέρνω το σπάω, αλλά το προσπαθώ.
Ήθελα να ζω από τη μουσική μου, ξέρεις. Οι γονείς μου είχαν λίγα χρήματα στην άκρη όταν ήμουν αγοράκι.
Στο σχολείο, δε μαθαίναμε για τους αυτόχθονες κατοίκους της Βραζιλίας, τους μαύρους, μόνο την οπτική των λευκών γι’ αυτούς.
Άρχισα, λοιπόν, να παίζω πιάνο στην εκκλησία.
Χάρη στον πατέρα σου, ο οποίος σε εισήγαγε στο σύμπαν της μουσικής.
Ακριβώς! Εκείνος με δίδαξε πιάνο κι η μητέρα μου τραγουδούσε μαζί μου.
Όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσω μουσική, ανακάλυψα άλλους ρυθμούς. Τότε κυκλοφόρησα το πρώτο μου άλμπουμ, το Sangue Negro. Δημιουργώντας το, δημιούργησα και τη δυνατότητα να ζω με τη μουσική.
Όταν συμβαίνει αυτό, μπορώ και να τη μελετάω περισσότερο και να ανακαλύπτω την Ιστορία μου και την Ιστορία της γενέτειράς μου, του Ρεσίφε.
Η Βραζιλία έχει αποικιστεί από την Πορτογαλία, την Ολλανδία και -λίγο- την Ισπανία. Στη γενέτειρά μου, ωστόσο, και γενικότερα στην πολιτεία του Περναμπούκο, είναι έντονο το στοιχείο της αραβικής κουλτούρας.
Οι άνθρωποι εκεί τραγουδούν όπως οι Άραβες.
Πολύ ενδιαφέρον αυτό. Δεν ήξερα ότι υπήρχαν αραβικές επιρροές στη βραζιλιάνικη κουλτούρα.
Ο τίτλος του δεύτερου άλμπουμ μου, μάλιστα, παραπέμπει ετυμολογικά στην αραβική ρίζα του ονόματος της γενέτειράς μου, δεν έχει σχέση με την περίοδο της πορτογαλικής αποικιοκρατίας.
Την περίοδο κατά την οποία ανακάλυψα αυτήν την πληροφορία ήθελα να κάνω ένα άλμπουμ-φόρο τιμής στην πόλη μου και την πολιτεία του Περναμπούκο.
Έπαιξα, λοιπόν, αυτό το άλμπουμ σε διάφορες χώρες. Στη Νέα Υόρκη, αγόρασα ένα μπλουζάκι με ένα σύμβολο πάνω του, το Σανκόφα.
Ρωτώντας, κατόπιν, έμαθα για την ύπαρξη ενός μαύρου βασιλιά στη Βραζιλία, για τον οποίο δεν είχαμε διδαχτεί ποτέ. Ένιωσα την ανάγκη να συνθέσω ένα άλμπουμ ως φόρο τιμής στη μαύρη Ιστορία.
Η ίδια ανάγκη γεννήθηκε όταν επισκέφτηκα το Μανάους στην περιοχή του Αμαζονίου, που χαρακτηρίζεται από το ναρκεμπόριο, την αποδάσωση και την περιβαλλοντική μόλυνση, και γνώρισα τους μαύρους θεραπευτές.
Αισθάνθηκα μια σύνδεση με την περιοχή του Αμαζονίου και θέλησα να αποτίσω έναν φόρο τιμής και σ’ αυτή.
Στην περιοχή, τους ανθρώπους της, το τοπίο και όλη την ατμόσφαιρα.
Αν παρατηρήσεις προσεκτικά, τα τρία τελευταία μου άλμπουμ -σε αντίθεση με το πρώτο, του οποίου ο τίτλος είναι στα πορτογαλικά- μου δεν έχουν σχέση με την αποικιοκρατία.
Το δεύτερο έχει αραβικό τίτλο, το επόμενο αφρικανικό και το πιο πρόσφατο, ιθαγενικό. Ήθελα να δημιουργήσω πραγματική βραζιλιάνικη ταυτότητα.
Πολύ φιλόδοξο εγχείρημα, αλλά είσαι στον σωστό δρόμο ως μουσικός, νομίζω. Εμβαθύνεις ιδιαίτερα στις παραδόσεις και τις ιστορίες των ανθρώπων τις οποίες εξερευνάς και, κατά κάποιον τρόπο, αναπαράγεις μέσω της μουσικής σου.
Όταν ανακαλύπτω μια καινούρια ιστορία, νιώθω κάτι στην καρδιά μου.
Για παράδειγμα, συνέθεσα το Vila Bela, έναν φόρο τιμής στην Tereza de Benguela, μια ηγέτιδα της περιοχής Vila Bela da Santissima Trinidade στην πολιτεία του Μάτο Γκρόσο.
Έκλεισα τα μάτια μου, την σκέφτηκα, την ευχαρίστησα για όσα είχε κάνει κι άρχισα να παίζω στο πιάνο.
Όταν, πάλι, ακούς το τελευταίο μου άλμπουμ, ακούς έναν τροπικό ήχο παιγμένο με ένα prepared πιάνο, αλλά όχι με τον τρόπο του John Cage, ο ήχος του οποίου δεν έχει καρδιά ή τροπικά στοιχεία.
Παίζω τροπικό prepared πιάνο κι αυτό το παίξιμο έχει ομοιότητες με τους θρύλους της περιοχής του Αμαζονίου και του Βορρά της Βραζιλίας.
Οι περισσότεροι κάτοικοι της Βραζιλίας δε γνωρίζουν αρκετή Ιστορία, ούτε ενδιαφέρονται να επισκεφτούν τον Αμαζόνιο και να μάθουν γι’ αυτόν. Οι Βραζιλιάνοι έχουν βραχεία μνήμη.
Πιστεψέ με, δεν έχουν μόνο οι Βραζιλιάνοι βραχεία μνήμη ή ελάχιστη γνώση της Ιστορίας τους ή της Ιστορίας άλλων λαών!
Και, πολλοί άλλοι, δυστυχώς, ανά τον κόσμο. Δεν είστε μόνοι σας σ’ αυτό, άρα. Η άγνοια είναι οικουμενική τάση.
(Γέλιο).
Μόνο πιάνο ονειρευόσουν να παίξεις πάντα, ή είχες σκεφτεί να δοκιμάσεις και κάποιο άλλο όργανο;
Παίζω απλά πιάνο, και το αγαπώ. Όταν είμαι σπίτι, μελετάω καθημερινά πέντε με έξι ώρες, γιατί μαθαίνεις μέσω της εξάσκησης.
Όταν βρίσκομαι σε περιοδεία, όπως συμβαίνει αυτό το διάστημα, ζητάω από τον ηχολήπτη μου να κάνει περισσότερα soundcheck, ώστε να έχω περισσότερο χρόνο για εξάσκηση και συγκέντρωση για τις συναυλίες.
Στην εποχή μας, έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε μουσική με διαφορετικούς τρόπους.
Είσαι πολύ νέος, πολύ ταλαντούχος, κάνεις περιοδείες και καταφθάνεις στην Αθήνα για μια συναυλία τη Δευτέρα 2 Ιουνίου. Συναρπαστική προοπτική. Σε συναρπάζει κι εσένα;
Έχω παίξει μια φορά στη Θεσσαλονίκη, αλλά θα είναι η πρώτη μου συναυλία στην Αθήνα.
«Είδα πως θα παίξεις στο Gazarte», μου είπε η φίλη μου η Arooj Aftab, «πολύ ωραίος χώρος».
Είναι τιμή για μένα που θα παίξω και θα μοιραστώ τη μουσική μου, συνδέοντας τους ανθρώπους. Αυτό είναι το σημαντικό.
Η μουσική συνδέει διαφορετικούς ανθρώπους: έχω τη ζωή μου στη Βραζιλία, έχεις τη δική σου στην Αθήνα, άλλοι στην Ιταλία, τη Νορβηγία ή τη Γαλλία, αλλά η μουσική μάς φέρνει κοντά.
«Αμάρο, σ’ ευχαριστώ πολύ για τη μουσική σου. Μπορώ να σ’ αγκαλιάσω;» με ρωτάνε μετά από συναυλίες. «Αμάρο, αγαπάμε εσένα και τη μουσική σου», μού λένε άλλοι.
Μόνο με τη μουσική συμβαίνει αυτό.
Ευχαριστώ θερμά τον Laercio Costa, μάνατζερ του Amaro Freitas, για την πολύτιμη συμβολή του στην υλοποίηση της συνέντευξης και για την παραχώρηση της φωτογραφίας του καλλιτέχνη που συνοδεύει το κείμενο.
To Amaro Freitas Trio εμφανίζεται ζωντανά τη Δευτέρα 2 Ιουνίου στο Gazarte – Main Stage (Βουτάδων 32-34, Γκάζι). Ώρα προσέλευσης: 20:00. Ώρα έναρξης: 21:00.
