Με χαρά μάθαμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία να ξαναδούμε την θεατρική δουλειά της Ιωάννας Μπιλίρη «Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν» βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα της Anna Seghers, το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου στις 21.00 στο θέατρο ΒΑΦΕΙΟ, στα πλαίσια του 5ου φεστιβάλ εταιρικών θιάσων ΟΕΘ και του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Η Παράσταση έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο του 2015 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου στην κεντρική σκηνή με τη διοργάνωση του 18 ΑΝΩ και τη μονάδα εφήβων του 0ΚΑΝΑ-ΑΤΡΑΠΟΣ. Ταξίδεψε στο κινημ/θέατρο Μελίνα Μερκούρη, στο θέατρο του 1ου λυκείου Αγ. Δημητρίου, στις γυναικείες φυλακές ελαιώνα Θήβας, στο Ψ.Ν.Α σε διοργάνωση του σωματείου εργαζομένων στη ψυχική υγεία, στο ΄΄Αυτόνομο στέκι΄΄στα Εξάρχεια, στο βιβλιοπωλείο ΄΄ιδιώνυμο΄΄στον Κορυδαλλό, στο Μουσείο της Μάντρας Μπλόκου Κοκκινιάς σε διοργάνωση της δημοτικής βιβλιοθήκης Νίκαιας, στο ΤΑΠΗΤΟΥΡΓΕΙΟ στο Βύρωνα, με το 2ο ΣΔΕ στις αντρικές φυλακές του Κορυδαλλού και σε λύκεια της Αττική.
Ομολογώ ότι ποτέ μου δεν θα έγραφα, πόσο δε δεν θα δημοσίευα, ένα σημείωμα για μια θεατρική παράσταση. Δεν είμαι (δυστυχώς) από εκείνους που έχουν δει αρκετές θεατρικές παραστάσεις ώστε να έχουν εξοικειωθεί τόσο με τα εκφραστικά μέσα του θεάτρου για να μπορούν να πουν κάτι παραπάνω πέρα από την πρωτόλεια αίσθηση, τα αισθήματα και τις σκέψεις, που μοιράζεται κανείς με τους γύρω του, όταν βγαίνει από την αίθουσα.
Το θράσος μου λοιπόν γι’ αυτό το σημείωμα έχει να κάνει με το κείμενο στο οποίο βασίζεται η θεατρική δουλειά της ηθοποιού Ιωάννα Μπιλίρη. Η Ιωάννα με την βοήθεια των συνεργατών της μεταφέρει στο θεατρικό σανίδι την γνωστή νουβέλα της Anna Seghers «Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν».
Σ’ αυτό της το διήγημα, η Γερμανοεβραία και κομουνίστρια συγγραφέας (ξεκινάει να το γράφει το 1943 για να το ολοκληρώσει το 1945 σε κάποιο χωριό του Μεξικού) μ’ έναν λογοτεχνικό και πολύ λυρικό τρόπο προαναγγέλλει τις θεωρητικές φιλοσοφικές θέσεις που αναπτύσσει μια άλλη γερμανοεβραία, η Hannah Aredt, μετά από 20 χρόνια, στο βιβλίο της «Ο Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ. Έκθεση για την κοινοτοπία του κακού» (1963), το οποίο και ξεσήκωσε εναντίων της θύελλα αντιδράσεων. 
Η γραφή της Anna Seghers στην «εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν» ξετυλίγεται σαν ένα παραληρηματικό όνειρο από αλλεπάλληλα στρώματα με μνήμες της συγγραφέα, διαβάζεις και νομίζεις ότι βρίσκεσαι μέσα σ’ ένα σύννεφο.
Η ολοήμερη εκδρομή των έφηβων κοριτσιών στις όχθες του Ρήνου, ξεδιπλώνει έναν ρομαντισμό, την γλύκα και την ξεγνοιασιά της εφηβείας, τα αθώα μυστικά, τα γέλια και τους έρωτες. Τίποτα δεν μπορεί να προδιαθέσει για την βαρβαρότητα που θα ακολουθήσει και την εμπλοκή αυτών των κοριτσιών στην δίνη της, μέσα από προδοσίες καταδόσεις, θανάτους και την απίστευτη παγομάρα του φόβου.
Η Anna Seghers χωρίς να αθωώνει την Γερμανική κοινωνία για την συμμετοχή και την σιωπηλή ανοχή της απέναντι στο Ναζιστικό καθεστώς θέλει να μας υπενθυμίσει ότι η Γερμανική κοινωνία δεν ήταν μια εξαίρεση, μια από τα πριν διαμορφωμένη «κοινωνία τεράτων», ότι αυτό που συνέβη εκεί μπορεί να ξανασυμβεί και σε άλλες κοινωνίες και σε άλλες ιστορικές περιόδους, από «απλούς» «κανονικούς» ανθρώπους.
Η Anna Seghers σε αντίθεση με πολλές σύγχρονες προσεγγίσεις δεν ψυχολογικοποιεί τον φασισμό, δεν τον αποδίδει στην καταπιεσμένη «κακία» των ανθρώπων που βρίσκει διέξοδο. Αντίθετα οι άνθρωποι μεταλλάσσονται κάτω από το βάρος τον κοινωνικών συνθηκών και των ιστορικών γεγονότων. Δεν τους απαλλάσσει όμως από την ατομική τους ευθύνη.
«Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν» δεν προσπαθεί να διαχειριστεί το συλλογικό τραύμα μέσω της συμφιλίωσης, αλλά μέσω της υπενθύμισης, μέσω της υπόσχεσης να μην αφήσει τους ανθρώπους να ξεχάσουν, να μην τους αφήσει να επαναλάβουν τα λάθη.
Και μέσω αυτής της υπόσχεσης, αυτού του αγώνα ενάντια στην λήθη αποδίδει φόρο τιμής σε όλους εκείνους που δεν υπέκυψαν, που αντιστάθηκαν και χάθηκαν. Αυτή η θεώρηση δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο για την Seghers την έχει ήδη καταγράψει και στο μυθιστόρημα της «ο έβδομος σταυρός» πριν γράψει την εκδρομή.
Όταν είδα ότι η συγκεκριμένη νουβέλα είχε μεταφερθεί σε μια θεατρική παράσταση, δεν μπόρεσα να κρύψω την χαρά μου αλλά και την απορία μου κατά πόσο θα μπορούσε να αποδοθεί το λυρικό και συνάμα ρεαλιστικό κλίμα της Anna Seghers, σ’ έναν θεατρικό μονόλογο. Εδώ θα δώσω τον λόγο στην ίδια την ηθοποιό για να μας πει πως η ίδια δούλεψε πάνω στο κείμενο:
«Ξεκίνησα με την ανάγνωση. Η νουβέλα αυτονόητα χαράσσει τον ειρμό της δραματοποιημένης αφήγησης. Ο ρεαλισμός συναντά τον λυρισμό, οι χαρακτήρες ζωντανεύουν με τρόπο αφοπλιστικά ολοκληρωμένο αρκεί να ακολουθήσεις το λεκτικό τους βήμα. Η σύγχρονη πραγματικότητα προκαλεί τραγικά τον παραλληλισμό και η ανάγκη χρήσης του εργαλείου της τέχνης, της δυναμικής του θεάτρου, προκύπτει αφοπλιστικά και “μοιραία”….
…η επιστροφή στην απλότητα και η δύναμη της ποιητικής περιγραφής που μας άφησε η Seghers παρακαταθήκη φέρνουν στο προσκήνιο τον Μονόλογο. Διάλεξα μια μικρή μετακίνηση. Συνήθως αυτό το λένε διασκευή. Το έργο τοποθετείται χωρικά και χρονικά στο σημείο άφιξης της ηρωίδας μόλις έχει αποβιβαστεί από το πλοίο, πάτησε το πόδι της στο Μεξικό, κάθισε στην καρέκλα της πρώτης ταβέρνας στο λιμάνι να ξαποστάσει. Πρόσφυγας. Σαν τους σημερινούς. Μετανάστης. Σαν τους σημερινούς. Με φόβο μα και ελπίδα. Έρχεται για να μοιραστεί. Στα μάτια να κοιτάξει. Απλά, λιτά και να μας πει:
Ακούστε μια ιστορία….
….Το φινάλε μας βρίσκει στο ίδιο σημείο. Ξανά στο λιμάνι στη Βέρα Κρουζ. Μόνο που τώρα περιμένει το πλοίο της επιστροφής. Το πλοίο της απελευθέρωσης. Αυτό το ίδιο σημείο με το “παιχνίδι” του σκηνικού χρόνου επικοινωνεί με το κοινό, την προσωρινότητα που κατατρώει τον πρόσφυγα, ξεδιπλώνει τη μοίρα του εξόριστου, πέρα από τον χρόνο…»
Για να μπορέσει να μεταφερθεί στο θεατρικό σανίδι η νουβέλα της Seghers ο Κώστας Γκερμπεσιώτης φρόντισε για την επιμέλεια, ο Γιάννης Μπιλίρης έγραψε την μουσική, το ηχητικό περιβάλλον επιμελήθηκε ο Παντελής Τζιάλας, την επιμέλεια ήχου και φωτισμού ανέλαβε ο Παναγιώτης Βασσάλος, την χορογραφία ετοίμασε η Έλενα Σκλαβούνου.
