O Mohammad Sabaaneh είναι από τους πλέον αναγνωρισμένους και καταξιωμένους Παλαιστίνιους πολιτικούς σκιτσογράφους και ζωγράφους της νεότερης γενιάς.
Κουβεντιάζοντας μαζί του με αφορμή την κυκλοφορία στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Χαραμάδα του graphic novel του Δύναμη γεννημένη από όνειρα, αλλά και την παρουσία του στο πλαίσιο του 5ου Φεστιβάλ Books n’ Beer (13-15 Ioυνίου).
Κατ’ αρχάς, είσαι εσύ και οι αγαπημένοι σου άνθρωποι ασφαλείς και υγιείς, ψυχικά και σωματικά;
Πρώτα απ’ όλα, κατάγομαι από την Τζενίν. Η κατάσταση εκεί δεν είναι ασφαλής, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη Δυτική Όχθη.
Τόσο η Τζενίν όσο και η Τουλκάρμ μπορούν να θεωρηθούν εμπόλεμες ζώνες. Το Ισραήλ έχει καταλάβει τους προσφυγικούς καταυλισμούς της Τζενίν και της Νουρ Σαμς.
Διαρκώς επιχειρούν στρατιωτικά στην περιοχή, το ίδιο και στο χωριό από το οποίο κατάγομαι, και έχουν συλλάβει πολλούς ανθρώπους.
Ο ανιψιός μου, ο γιος της αδερφής μου, συνελήφθη από τους Ισραηλινούς. Ο γιος του αδερφού μου, πάλι, συνελήφθη από την Παλαιστινιακή Αρχή.
Συνεπώς, δεν είμαστε ασφαλείς, παρότι η κατάστασή μας μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής συγκριτικά με εκείνη που βιώνουν οι άνθρωποι στη Γάζα, η οποία πολύ χειρότερη και επικίνδυνη. Χωρίς φαγητό, αρχίζουν να λιμοκτονούν.
Χρησιμοποιώντας την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ως πρόσχημα, το ισραηλινό «κράτος» έχει εξαπολύσει έναν ολοκληρωτικό γενοκτονικό πόλεμο εναντίον των Παλαιστινίων.
Ως συνέπεια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, έχουν σφαγιαστεί, πολλοί περισσότεροι τραυματίστηκαν και ολόκληρες περιοχές έχουν ισοπεδωθεί. Τι πυροδοτεί αυτήν την αντιπαλαιστινιακή φρενίτιδα;
Οι περισσότεροι εκτός Παλαιστίνης καταδικάζουν αυτό που συνέβη στις 7 Οκτωβρίου. Κι εγώ ο ίδιος, μπορεί να μη συμφωνώ με πολλά από τα περιστατικά.
Ταυτόχρονα, όμως, η διεθνής κοινότητα ξεχνά ότι η Ιστορία δεν ξεκινά στις 7 Οκτωβρίου.
Ξεκινά 77 χρόνια νωρίτερα, όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη γη της Παλαιστίνης και εκτόπισε περισσότερους από 750.000 Παλαιστίνιους από τα σπίτια τους, οι οποίοι παραμένουν πρόσφυγες ανά τον κόσμο.
Η Ιστορία ξεκινά 16 χρόνια πριν, όταν το Ισραήλ πολιόρκησε επίσης τη Γάζα εμποδίζοντας τους κατοίκους της να εξέλθουν από αυτή και κρατώντας τους υπό τον έλεγχό του.
Αν, λοιπόν, θεωρήσουμε αυτά που έκανε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ως έγκλημα, πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε/δικαιολογήσουμε τα όσα συμβαίνουν τώρα στους προσφυγικούς καταυλισμούς στη Δυτική Όχθη, καθώς και στις προσαρτήσεις εδαφών;
Αυτά, επομένως, τα οποία συμβαίνουν τώρα στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη αποτελούν μέρος ενός σχεδίου. Θέλουν να τα κάνουν, είναι η νοοτροπία τους, η ιδεολογία τους. Όχι επειδή η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.
Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση δεν είναι ισότιμη. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, η οποία έχει εξολοκλήρου καταστραφεί.
Όλες οι υποδομές που χρησιμεύουν στους πολίτες -νοσοκομεία, πανεπιστήμια, σχολεία- έχουν καταστραφεί από τις ισραηλινές δυνάμεις, γιατί το Ισραήλ θέλει να διώξει τους κατοίκους της Γάζας και της Δυτικής Όχθης από τις εστίες τους.
Κι αυτό, γιατί δε θέλουν Παλαιστίνιους στη «Γη του Ισραήλ».
Υποστηρίζεις προσωπικά -ή τουλάχιστον κατανοείς- την ένοπλη αντίσταση των Παλαιστινίων, όπως αυτή εκφράζεται από το κίνημα της Χαμάς και άλλες ένοπλες οργανώσεις;
Η ερώτηση δεν αφορά μόνο στην προσωπική μου γνώμη, αλλά και στο διεθνές δίκαιο.
Οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή. Σε αυτό το πλαίσιο δικαιούνται να προβάλλουν κάθε είδους αντίσταση, κι αυτό προστατεύεται από το διεθνές δίκαιο και τη διεθνή κοινότητα.
Προσωπικά, δεν ασκώ τέτοιου είδους αντίσταση, κάνω την τέχνη μου.
Αν, όμως, θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε αυτήν την ερώτηση, πρέπει να διασαφηνίσουμε τον ρόλο της διεθνούς κοινότητας στη στρατιωτική αντιπαράθεση των Ουκρανών με το ρωσικό κράτος. Τους υποστήριξε, επειδή δέχτηκαν επίθεση από τη Ρωσία.
Πρέπει, λοιπόν, να κάνει το ίδιο και με τους Παλαιστίνιους.
Πώς σχολιάζεις την ηθική/πολιτική συνενοχή στα εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται εναντίον των Παλαιστινίων τόσο της συντριπτικής πλειοψηφίας της ισραηλινής κοινωνίας, όσο και των κυβερνήσεων σε Δύση και αραβικό κόσμο;
Δεν είναι κάτι με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι για πρώτη φορά. Συμβαίνει εδώ και 77 χρόνια, λόγω ακριβώς της κατάστασης στον αραβικό κόσμο και της υποστήριξης της διεθνούς κοινότητας στην ιδέα της ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Διαρκώς είμαστε αντίθετοι σ’ αυτήν τη στάση, της ασκούμε κριτική και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε με όποιον τρόπο μπορούμε.
Και ποια είναι η γνώμη σου για το αυξανόμενο κίνημα αλληλεγγύης υπέρ των Παλαιστινίων και του παλαιστινιακού σκοπού, ειδικά στις Η.Π.Α. και, πιο συγκεκριμένα, στα πανεπιστήμια;
Δυστυχώς, το τίμημα της αλληλεγγύης είναι βαρύ και πληρώνεται με το αίμα μας και το αίμα των αγαπημένων μας.
Χαιρόμαστε, ωστόσο, γι’ αυτήν την αλληλεγγύη ανά τον κόσμο, η οποία αυξάνεται. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργαζόμαστε με όλα αυτά τα κινήματα και τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο.
Πρέπει, επομένως, και από την πλευρά μας ως Παλαιστίνιοι να τους δίνουμε την υποστήριξή μας, τον χρόνο μας και πόρους ώστε να γιγαντωθούν και να δυναμώσουν.
Έχετε συνδεθεί με την Al–Hayat al–Jadida, την επίσημη εφημερίδα της Παλαιστινιακής Αρχής, της οποίας ο ρόλος είναι -για να το θέσω ήπια- ηθικά και πολιτικά αμφιλεγόμενος. Πώς βλέπεις προσωπικά την Παλαιστινιακή Αρχή;
Στην εν λόγω εφημερίδα δημοσιοποιώ, μέσω των σκίτσων μου, την άποψή μου. Δεν τα δημοσιεύουν πάντοτε. (Γέλιο). Μπορείς να δεις από τον προσωπικό μου ιστότοπο πόσα σκίτσα μου δημοσιεύουν σε μηνιαία βάση.
Δε συμφωνούν όλα τους με την πολιτική της εφημερίδας ή με εκείνη της Παλαιστινιακής Αρχής. Πάντα ασκώ κριτική και είμαι εναντίον τους.
Το μόνο στο οποίο συμφωνούμε είναι η κριτική έναντι του Ισραήλ. Όταν, όμως, συζητάμε για την κατάσταση εντός Παλαιστίνης, η κυβερνητική διαφθορά και το καθεστώς Μαχμούντ Αμπάς είναι θέματα όπου δε συμφωνώ.
Μια εκδήλωση που διοργάνωσε η Πρεσβεία του Ισραήλ στην Αθήνα και φιλοξενήθηκε από την 21η ΔΕΒΘ ακυρώθηκε χάρη στην παρέμβαση ενώσεων εκδοτών, εκδοτικών οίκων και πολιτικών και φοιτητικών συλλογικοτήτων.
Υπό το πρίσμα της γενοκτονίας των Παλαιστινίων, το κίνημα BDS είναι ένα από τα πιο ισχυρά, πολύτιμα και ζωτικά εργαλεία στον αγώνα κατά του σιωνισμού σε διεθνές επίπεδο. Πώς αξιολογείς τη σημασία και την αποτελεσματικότητά του;
Η σπουδαιότητα του κινήματος BDS δεν έγκειται μόνο στο ότι στοχοποιεί τα ισραηλινά προϊόντα και τις συμφωνίες μεταξύ ευρωπαϊκών και ισραηλινών επιχειρήσεων και φορέων.
Το πιο σημαντικό είναι πως παρέχει τη δυνατότητα σε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να συμμετάσχουν στην αντίσταση ενάντια στην ισραηλινή κατοχή: τους δίνει χώρο, φωνή και τα εργαλεία να συμμετάσχουν σ’ αυτή.
Το κίνημα BDS έχει συμβάλει στη συμμετοχή φιλοπαλαιστίνιων από παντού, κι αυτό είναι το σπουδαιότερο.
Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο από μόνη της – ίσως δεν μπορεί καν να επηρεάσει τη νοοτροπία και την αντίληψη των ανθρώπων. Τι μπορεί να πετύχει, όμως, κατά τη γνώμη σου; Συνεχίζεις να σκιτσάρεις από απελπισία ή από ελπίδα;
Ως Παλαιστίνιοι, δε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια «φυσιολογική», «παραδοσιακή» κατάσταση κατοχής ή με την αποικιοκρατία.
Οι αποικιοκράτες καταλαμβάνουν μια χώρα ή μια περιοχή προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της και οι ντόπιοι χρησιμοποιούνται ως σκλάβοι στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης.
Κατόπιν, οι αποικιοκράτες επιστρέφουν στις χώρες τους.
Εμείς, αντιθέτως, αντιμετωπίζουμε την εποικιστική αποικιοκρατία. Το Ισραήλ θέλει να αντικαταστήσει τον γηγενή πληθυσμό στον οποίο ανήκει η γη κι εκεί έχει δημιουργήσει την αφήγησή του.
Για να δικαιολογήσουν και να νομιμοποιήσουν την αντικατάσταση πληθυσμών, πρώτα απανθρωποποιούν τους γηγενείς, ώστε να δώσουν στους εαυτούς τους τη δικαιολογία να τους εκδιώξουν, να τους σκοτώσουν και να διαπράξουν γενοκτονία.
Γι’ αυτό και η τέχνη στην Παλαιστίνη είναι εργαλείο για την «επαν-ανθρωποποποίηση» των Παλαιστίνιων και την αποδόμηση της ισραηλινής προπαγάνδας.
Ήδη από την αρχή αυτού του πολέμου, οι Ισραηλινοί δηλώνουν ότι πολεμούν ενάντια σε ανθρώπινα κτήνη. Έτσι δικαιολογούν τη γενοκτονία.
Κατά τη διάρκεια μιας προσωπικής συνομιλίας μαζί της το 2016 στην Αθήνα, η Λέιλα Χάλεντ, το σύμβολο της παλαιστινιακής αντίστασης, σχολίασε: «Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε την Παλαιστίνη».
Λαμβάνοντας υπόψη τον τίτλο του graphic novel σου (Δύναμη γεννημένη από όνειρα – Η ιστορία μου είναι η Παλαιστίνη), ποιο είναι το πιο έντονο όνειρό σου και πόσο ενδυναμωτικά μπορούν να είναι τα συλλογικά όνειρα;
Περισσότερο από όνειρο, η απελευθέρωση της Παλαιστίνης είναι, νομίζω, μοιραία. Δεν έχει να κάνει μόνο με την επιθυμία και τη σκέψη.
Ως Παλαιστίνιοι, πιστεύουμε πως κάποια μέρα θα απελευθερώσουμε την Παλαιστίνη και τους ανθρώπους της από τον κατακτητή και εργαζόμαστε γι’ αυτό ως διανοούμενοι και ως αντιστασιακοί, και πιστεύουμε ότι πρέπει να παραμείνουμε στην Παλαιστίνη.
Γι’ αυτό και οι περισσότεροι φίλοι μου, στην Ευρώπη για παράδειγμα, εξακολουθούν να με ρωτάνε: «Γιατί ταξιδεύεις σ’ όλες αυτές τις όμορφες χώρες; Γύρνα πίσω στην Παλαιστίνη».
Η Παλαιστίνη είναι μια εμπόλεμη ζώνη και πρέπει να εγείρουμε την ευαισθητοποίηση για τα όσα συμβαίνουν εκεί.
Έχουμε πίστη πως μια μέρα θα απελευθερώσουμε την Παλαιστίνη.
Το graphic novel του Mohammad Sabaaneh Δύναμη γεννημένη από όνειρα – Η ιστορία μου είναι η Παλαιστίνη κυκλοφορεί στα ελληνικά σε μια αρτιότατη έκδοση από τις Εκδόσεις Χαραμάδα σε μετάφραση του Δημήτρη Γκιούλου.
Το βιβλίο του Mohammad Sabaaneh παρουσιάζεται στο πλαίσιο του 5ου Φεστιβάλ Books n’ Beer (13-15 Ιουνίου) το Σάββατο 14 Ιουνίου στο Πεδίον του Άρεως (πλατεία Οικονομίδη), 21:30.
Στην εκδήλωση συμμετέχουν: Νίκος Καμπουρόπουλος (εκδότης κόμικς), Σπύρος Παπαδόπουλος (περιοδικό Yusra) και ο συγγραφέας.
