του Vijay Prashad* (μετάφραση Άντζελα Ιωαννίδου)
Στη μνήμη του Τσίκο Μέντες (1944-1988)
Ψάρεμα με τεστοστερόνη
Τον Ιανουάριο του 2012, ο Ζαΐρ Μπολσονάρο συνελήφθη για ψάρεμα στον Οικολογικό Σταθμό Tamoios. Αυτός ο σταθμός είναι μια οικολογική περιοχή όπου η αλιεία αποτελεί περιβαλλοντικό έγκλημα. Κατηγορήθηκε από το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Ανανεώσιμων Φυσικών Πόρων της IBAMA-Βραζιλίας και χρεώθηκε με πρόστιμο ύψους R$10.000. Ο Μπολσονάρο εξαγριώθηκε. Ισχυρίστηκε ότι ήταν θύμα πολιτικής δίωξης.
Μήνες αργότερα, ο Μπολσονάρο ζήτησε άδεια για να επιστρέψει στον Οικολογικό Σταθμό Ταμοΐου για να ψαρέψει. Ισχυρίστηκε ότι, ως ερασιτέχνης ψαράς, είχε δικαιώματα που ορίζει η Επιτροπή Ανάπτυξης της Αλιείας (Sudepe) να αλιεύει σε οποιαδήποτε νερά. Αυτό ήταν δικαίωμα, ισχυρίστηκε, κάθε Βραζιλιάνου. Στη συνέχεια πληροφορήθηκε ότι ο Οικολογικός Σταθμός δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Αλιείας – και επομένως του Sudepe – αλλά του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Ο Μπολσονάρο ήξερε τι έκανε. Η έκκλησή του για άδεια δεν ήταν καλόπιστη. Χρησιμοποίησε την έκκληση για να τονίσει κάτι: ότι οι Βραζιλιάνοι δεν μπορούν να κάνουν στο περιβάλλον τους ό, τι θέλουν λόγω των κανονισμών. Το κυνήγι και η αλιεία περιορίζονταν από το κράτος. Το αρσενικό που είναι γεμάτο τεστοστερόνη αναζητά το φυσικό του περιβάλλον για να σκοτώνει ζώα. Ο Μπολσονάρο, με το στρατιωτικό του υπόβαθρο και την αγάπη του για τα όπλα, επισήμανε ακριβώς αυτό: Οι οικολόγοι είχαν εγκλωβίσει την ανδρική ηλικία της Βραζιλίας. Θα την απελευθέρωνε.
Ο Μπολσονάρο έχει υποσχεθεί να ξεριζώσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Θα το μετατρέψει σε Υπουργείο Γεωργίας. Το περιβάλλον πρέπει να εξαρτάται από την κυριαρχία του μαχητικού και του μονοπωλιακού καπιταλισμού.
Το βόειο κρέας είναι πιο σημαντικό από τα δέντρα
Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο είναι τώρα ο επόμενος πρόεδρος της Βραζιλίας. Κέρδισε τις εκλογές και – πριν από λίγες εβδομάδες – το νεοσύστατο κόμμα του ετοιμάζεται για μεγάλες αλλαγές στο εσωτερικό της νομοθεσίας της Βραζιλίας. Είναι σαφές ότι τα τρία δεξιά μπλοκ στο Εθνικό Κογκρέσο θα στηρίξουν τον Μπολσονάριο – τα μπλοκ του Βόειου, της Βίβλου και της Σφαίρας (Bancadas do Boi, do Bíblia e da Bala). Μαζί τους θα μπορέσει εύκολα να περάσει κάθε καταστροφική νομοθεσία.
Το μπλοκ της Bala (Σφαίρα) περιλαμβάνει τους πρώην στρατιωτικούς και αξιωματούχους ασφαλείας των οποίων οι δεσμοί με τον Μπολσονάρο, πρώην στρατιωτικό, είναι οργανικοί. Είναι ικανοποιημένοι με τη νοσταλγία του για τη στρατιωτική δικτατορία (1964-1985) και με την σκληρή ρητορική του.
Το μπλοκ της Bíblia (Βίβλου) ή το Ευαγγελικό Κοινοβουλευτικό Μέτωπο, στηρίζει τον Μπολσονάρο για τις αυστηρές θέσεις του εναντίον της άμβλωσης και της ισότητας των φύλων καθώς και για τα δηλητηριώδη σχόλιά του για την ομοφυλοφιλία και τους γάμους του ιδίου φύλου. Ο Edir Macedo της Παγκόσμιας Εκκλησίας της Βασιλείας του Θεού ευλόγησε την υποψηφιότητα του Μπολσονάρο και τον προώθησε στο τηλεοπτικό του δίκτυο RecordTV, το δεύτερο μεγαλύτερο στη Βραζιλία.
Το τρίτο μπλοκ του Boi (Βόειου) είναι η κοινοβουλευτική ομάδα που επιτίθεται σε περιβαλλοντικούς κανονισμούς και νόμους που υπερασπίζουν την αυτοδιάθεση των αυτοχθόνων. Αυτό το μπλοκ αντιπροσωπεύει τους παραγωγούς βοείου κρέατος και όσους υποστηρίζουν ότι οι νόμοι της Βραζιλίας αποτελούν εμπόδιο στη δημιουργία χρήματος. Το βόειο κρέας είναι πιο σημαντικό γι ‘αυτούς από τα δέντρα.
Ο Μπολσονάρο είναι ο άνθρωπος τους. Θα κάνει ό, τι χρειάζεται για να υπονομεύσει τους νόμους που περιορίζουν την ιδιοκτησία όπλων και περιορίζουν την καταστροφή της φύσης. Ο Μπολσονάρο βλέπει αυτούς τους νόμους ως όργανα των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία θεωρεί – περιέργως – ως προπύργια του κομμουνισμού.
Τα όπλα σημαδεύουν τον Αμαζόνιο
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου των 1.6 δισεκατομμυρίων στρεμμάτων είναι ένας εύθραυστος συλλέκτης άνθρακα . Οι επιστήμονες που παρατηρούν το Αμαζόνιο τις τελευταίες δεκαετίες λένε ότι έχει ήδη αρχίσει να παρουσιάζει σημάδια φθοράς λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η ξηρασία από το 2005 αποδεικνύει τον αντίκτυπο της ανόδου των θερμοκρασιών στη θάλασσα στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό – που οφείλεται στην παγκόσμια αλλαγή του κλίματος. Όσοι ασχολούνται με την περιοχή έχουν δει αυτό που ονομάζουν «μαρασμό» ή απογύμνωση του δάσους και τη μετατροπή του σε σαβάνα. Εάν η υλοτομία, οι εξορύξεις και η καλλιέργειες αυξηθούν στον Αμαζόνιο, οι επιστήμονες – συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας (INPE) – προβλέπουν ότι περίπου το 55% του τροπικού δάσους του Αμαζονίου θα καταστραφεί μέχρι το 2030.
Τον Αύγουστο, ο Μπολσόναρο δήλωσε ότι θα στήριζε τις Ηνωμένες Πολιτείες για την έξοδο από τη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή. Μια εβδομάδα πριν τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο Μπολσονάρο είπε: «Η Βραζιλία θα παραμείνει στη Συμφωνία του Παρισιού.» Στη συνέχεια όμως, μετά την εκλογή του, ο Μπολσονάρο είπε: «Θα απελευθερώσουμε τη Βραζιλία και το Υπουργείο Εξωτερικών από την ιδεολογία των διεθνών σχέσεων που έχει υποβληθεί στη Βραζιλία τα τελευταία χρόνια». Αυτό στο οποίο αναφέρεται ο Μπολσονάρο, είναι η συναίνεση του υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με την πολυμέρεια για την οικοδόμηση παγκόσμιων πλαισίων, όπως η Συμφωνία των Παρισίων, που θα βοηθήσει στην άμβλυνση των παγκόσμιων προβλημάτων. Ο Μπολσονάρο είναι ενάντια σε όλα αυτά. Θέλει να προωθήσει μια ατζέντα οικονομικής ανάπτυξης που θα περιλαμβάνει πολιτικές που ασφαλώς θα βλάψουν το τροπικό δάσος του Αμαζονίου και τους άλλους οικολογικούς θησαυρούς της Βραζιλίας.
Ο προορισμός για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις εξόρυξης στον κόσμο είναι ο Αμαζόνιος. Πέρυσι, ο Μπολσονάρο έφερε δύο μέταλλα στη Βραζιλία από τον Αμαζόνιο: Γραφένιο (για φωτοβολταϊκά) και Νιόβιο (για χάλυβα). Ήταν ένα τέχνασμα για να προωθήσει τις εξορύξεις. Οι γιγάντιες επιχειρήσεις εξόρυξης έχουν ήδη εδραιωθεί στη Βραζιλία. Αυτές οι επιχειρήσεις προέρχονται από την Αυστραλία (Mirabela Nickel, BHP), τον Καναδά (Belo Sun, Kinross Gold, Yamana Gold), την Ελβετία (Glencore), το Ηνωμένο Βασίλειο (Anglo-American, Rio Tinto) και τις Ηνωμένες Πολιτείες (Alcoa). Έχουν ήδη επιχειρήσεις στη Βραζιλία ή ετοιμάζονται να τις ξεκινήσουν. Αυτό που ήθελαν από καιρό είναι να μειώσουν τους κανονισμούς που προστατεύουν το περιβάλλον και τις αυτόχθονες κοινότητες. Όλα αυτά δεν έχουν σημασία για αυτές τις επιχειρήσεις. Θέλουν να εξοντώσουν τον Αμαζόνιο. Αυτή είναι η φιλοδοξία τους.
Η οικολογική καταστροφή δεν έχει σημασία. Όπως και οι επιστημονικές μελέτες για την εκτίμηση των καταστροφών. Το μόνο που είναι σημαντικό είναι τα κέρδη, που δεν θα κατευθυνθούν στον λαό της Βραζιλίας, αλλά στις μονοπωλιακές επιχειρήσεις εξόρυξης που βρίσκονται μακριά, όπως στον Καναδά και την Ελβετία. Όταν άτομα όπως ο Μπολσονάρο μιλούν για κυριαρχία, δεν εννοούν την κυριαρχία των συμπολιτών τους. Εννοούν την κυριαρχία των μονοπωλιακών εταιρειών.
Ούτε ένα εκατοστό
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Μπολσονάρο ανακοίνωσε ότι «ούτε ένα εκατοστό γης δεν θα οριοθετηθεί για τους αυτόχθονες ή τους quilombolas (απόγονοι εκείνων που απελευθερώθηκαν από τη δουλεία)». Σε ακόμα σκληρότερο ύφος ο Μπολσονάρο είπε: «Ας κάνουμε τη Βραζιλία χώρα για τις πλειοψηφίες. Οι μειονότητες πρέπει να υποκύψουν στις πλειοψηφίες. Οι μειονότητες υποκύπτουν ή απλώς εξαφανίζονται». Αυτή είναι η γλώσσα της γενοκτονίας. Δίνει στους αυτόχθονες της Βραζιλίας – περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους από τους 210 εκατομμύρια – μια αδύνατη επιλογή: είτε να εγκαταλείψουν την ανεξαρτησία και τον πολιτισμό σας (προστατεύονται από το Άρθρο 231 του Συντάγματος της Βραζιλίας το 1988) είτε να πεθάνουν.
Η βία έχει γίνει συνηθισμένη στον Αμαζόνιο. Το 2017, δολοφονήθηκαν 110 ιθαγενείς, ενώ το προηγούμενο έτος ήταν 118 (αριθμοί από το Conselho Indigenista Missionario). Οι ακτιβιστές πιστεύουν ότι οι αριθμοί θα αυξηθούν τώρα.
Μια από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος ονομάζεται Ινστιτούτο Τσίκο Μέντες για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας (ICMBio). Το όνομα Τσίκο Μέντες είναι απαραίτητο εδώ. Ο Μέντες, συνδικαλιστικός ηγέτης και περιβαλλοντολόγος, σκοτώθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1988 από τον γιο ενός κτηνοτρόφου. Η συνωμοσία για τη δολοφονία του Μέντες περιελάμβανε την αγροτική δημοκρατική ένωση – την οργάνωση των κτηνοτρόφων – και την τοπική αστυνομία. Οι κτηνοτρόφοι ήθελαν τη γη χωρίς κανονισμούς και τους εργάτες χωρίς συνδικάτα. Οι σφαίρες σκότωσαν τον Τσίκο Μέντες, και γύρω του τα αλυσοπρίονα λιάνιζαν τον αγαπημένο του Αμαζόνιο. «Αρχικά σκέφτηκα ότι αγωνίζομαι για να σώσω τα καουτσουκόδενδρα», είχε πει ο Τσίκο Μέντες πριν πεθάνει, «και μετά σκέφτηκα ότι αγωνίζομαι για να σώσω το τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Τώρα συνειδητοποιώ ότι αγωνίζομαι για την ανθρωπότητα».
Το 1975, όταν οι κτηνοτρόφοι άρχισαν να κόβουν το δάσος με την πλήρη υποστήριξη της στρατιωτικής δικτατορίας, ο Τσίκο Μέντες δίδαξε τους συναδέλφους του που έβγαζαν καουτσούκ την ενότητα. Αυτή η ενότητα δημιούργησε ένα τοίχος. Όταν οι κτηνοτρόφοι και η δικτατορία έφεραν τις μπουλντόζες και τα αλυσοπρίονα για να κόψουν το δάσος, ο Τσίκο και οι συνάδελφοί του σχημάτισαν ένα κορδόνι, εμποδίζοντας την πρόσβαση στους θησαυρούς του Αμαζονίου. «Μη φοβάστε», τους έλεγε, «τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί». Με θάρρος ύψωσαν το ανάστημά τους και προστάτευσαν τα δάση τους.
Βρισκόμαστε ξανά σε μια εποχή παράνοιας, λίγο πριν την καταστροφή του Αμαζονίου, μιας εποχής που απαιτεί περισσότερο από ποτέ, την ενότητα.
*Ο Vijay Prashad είναι Διευθυντής του Tricontinental: Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας και Επικεφαλής Εκδότης Βιβλίων LeftWord. Είναι Συνεργάτης Γραφής και Ανώτατος Ανταποκριτής στο Globetrotter, έργο του Ινστιτούτου Ανεξάρτητων ΜΜΕ. Γράφει τακτικά για το The Hindu, Frontline, Newsclick και BirGün.
ΠΗΓΗ: commondreams
