Ξεκινώ εντυπωσιακά, με μια καταπληκτική μακέτα του Gropius, για το πιο ωραίο θέατρο του κόσμου που δεν έγινε ποτέ. Θα ακολουθήσουν μεγάλο αλλά παιχνιδιάρικο κείμενο, σχετικά με τη μηχανή άρα και το ΑΙ. Αναρωτιέμαι αν θα το διαβάσει κάποιος όλο…
Ένα εγγενές πρόβλημα: όσο περισσότερο μαθαίνεις από μια μηχανή τόσο περισσότερο προσπαθείς να μιμηθείς τη λογική της λειτουργίας της. Η “παπαγαλία” στη μάθηση, είναι μια τέτοια απλή εκδοχή της μηχανικής μίμησης που αντικαθιστά την ανθρώπινη αξιολογική κρίση. Φτιάχνουμε μηχανές για να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες της δικής μας λειτουργικότητας. Ταυτόχρονα όμως, τις φτιάχνουμε και για να γίνουν σύμβολα της δύναμής μας. Για να γίνουν σημαίες της επικράτειας μας, τροφοδοτώντας σιγά σιγά τον πρωτόγονο ναρκισσισμό του είδους, που όλο και πιο “εκλεπτυσμένος” γίνεται. Οι μηχανές άρχισαν να κατασκευάζονται και για ακόμα έναν λόγο. Απλούστατα, από ένα σημείο και μετά, ήταν εφικτό να κατασκευαστούν. Ο άνθρωπος μετατράπηκε από το “ζώο που χαμογελά”, στο “ζώο που φτιάχνει συνεχώς καινούριες μηχανές”. Όμως αναπόφευκτα, αυτός ο συμβολικός χώρος δύναμης της Μηχανής, μετατρέπεται σε ένα πεδίο δοκιμασίας για τον ίδιο τον άνθρωπο. Η συμβολική αναπλήρωση μέσω της μηχανής και η αντικατάσταση δεξιοτήτων που ανήκουν στη φυσική ανθρώπινη κατασκευή, με μηχανικές δεξιότητες, δημιουργεί ένα είδος, αχαρτογράφητου ακόμα , ψυχολογικου σοκ, στα έγκατα του ευαίσθητου πυρήνα του ανθρώπου. Κάνω την εξής απλουστευτική αναγωγή: δέχομαι πως η ηλεκτρική σκούπα, κάνει καλύτερη δουλειά, από την ξύλινη σκούπα, στα χέρια ενός βιαστικού ανθρώπου. Είναι στατιστικά επαληθεύσιμος ένας τέτοιος ισχυρισμός και μάλλον δεν θα είχε και πολλούς αντιπάλους. Ο συλλογισμός μοιάζει να μην έχει ανάγκη επίκλησης κάποιας αυθεντίας ή κάποιας αξιωματικής επιστημονικής εγκυρότητας. Για την ακρίβεια, την εγκυρότητα του συλλογισμού, ποτέ κάποιος εκτός από μερικούς παλιούς και νέους Λουδίτες, δεν σκέφτηκε να την βάλει σε κρίση. Παύση εδώ!
Χρησιμοποιώντας ένα μίγμα “ακαταμάχητης” εμπειρίας και “βουδιστικής” ενόρασης (κάνω χιούμορ, μην παρεξηγηθώ), σκέφτομαι πως στο βαθύ ασυνείδητο του ατόμου, ο σπόρος της αδυναμίας κατανόησης απέναντι στο σύμπαν, στον έναστρο ουρανό ή στη φρίκη ενός σεισμού, σε συνεργασία με την μη ανθρώπινη καταγωγή της μηχανής, μοιάζει να οδηγεί την ηλεκτρική σκούπα στο σημείο του να γίνεται υπονομευτής και ανταγωνιστής, στο ονειρεμένο ανθρώπινο βασίλειο, καθιστώντας την άλλον έναν εισβολέα, που ήρθε από κάποιον “έξω κόσμο”, από εκεί που έρχονται οι αστεροειδείς, τα σκοτάδια της μαύρης τρύπας ή οι ίδιοι οι εξωγήινοι. Προσπαθώ να γράψω αυτές τις απλοϊκές σκέψεις εδώ και καιρό. Μοιάζει να ευνοείται κάπως η συνθήκη, όταν όπως αυτήν τη στιγμή, βάζω εμβόλιμα τον τόπο που συμβαίνει η γραφή, στη γραμμή του μετρό, από Συγγρού Φιξ, παίρνοντας λάθος κατεύθυνση, κατεβαίνοντας Νέο Κόσμο και τώρα πλέον, στο Σύνταγμα, παίρνοντας το συρμό για Μέγαρο, με στόχο το φίλο πλέον, μετά από πολλά χρόνια, ψυχοθεραπευτή. Αυτό όμως είναι ένα κεφάλαιο για αργότερα. Τώρα μιλώ για τον άνθρωπο και τη μηχανή.
Η ίδια η στιγμή της δημιουργίας της πρώτης ανθρώπινης μηχανής, ίσως ενός απλού ξύλου που λειτούργησε σαν μοχλός για να μετακινηθεί ένας βράχος, ήταν ακριβώς η στιγμή της εισβολής ενός αποξενωτικού κόσμου για τον άνθρωπο. Φυσικά το εννοώ συμβολικά. Μοιάζει να είναι το τίμημα της εξέλιξης της ανθρώπινης νοημοσύνης. Αυτό το “εξωανθρώπινο” στοιχείο της μηχανής, είναι αυτό που κάνει σήμερα τον άνθρωπο να αμφιβάλλει για την ίδια του την πορεία. Για τον ίδιο τον πολιτισμό του. Και όσο μαθαίνουμε περισσότερα από τη μηχανή, τόσο περισσότερο μοιάζει να κατανοούμε σαν μηχανές, άρα να προκρινουμε τη λειτουργικότητα που κρίνεται σημαντική, σε συνάρτηση με το χώρο, το χρόνο και το κόστος, μιμούμενοι λοιπόν ακριβώς, τα πλεονεκτήματα της μηχανής έναντι του φυσικού προσώπου. Οι πολυπλοκότητα της ανθρώπινης νευροβιολογίας δεν ήταν αρκετή για να παρακάμψει την τάση του ανθρώπου να παρακάμπτει, αναζητώντας το γρηγορότερο και το απλούστερο. Ο άνθρωπος κινδυνεύει λοιπόν να γίνει ο ίδιος, η ηλεκτρική σκούπα που ήρθε από τον ουρανό . Μοιάζει σαν σε μια κωμικοτραγική αντίστροφη, ο άνθρωπος να γίνεται η απλή και στοιχειώδης μηχανή, της ίδιας του μηχανοποιημένης και μηχανοποιητικής εξώθησης, στον παρόντα μεταβιομηχανικό καπιταλισμό. Λυπάμαι για τον όρο “καπιταλισμός”, που είναι πλέον ανεπαρκής λόγω των πολλαπλών και απλουστευτικών χρήσεών του, αλλά θα συνεχίσω να τον χρησιμοποιώ για να μπορώ να συνεννοηθώ με τους τριγύρω μου ανθρώπους. Και θα περιμένω την μετεμψύχωση της σκέψης του Μαρξ, του Ζενέ, του Κάφκα, κυριότερα όμως της …
