κάποιες φορές θα ήθελα να αισθανόμουνα τις παρενέργειες
ωστόσο δεν υπάρχουνε ενδείξεις μα ενδείξεις
κανένα ίχνος μα τα καλά μαντάτα
πως δεν υπάρχουν άσχημα ακόμα. κι όμως.
θα ήθελα να αισθανθώ ναυτία, τη δύσρευστη κραυγή
της το πρωί, εκείνο το σημάδι εγκυμοσύνης
ότι εντός σου, πρήζεται η ζωή. ξέρω
ότι δεν είμαι μάνα, κι όμως ξέρω πώς είναι
να φροντίζεις κάτι που θέλεις να σκοτώσεις
μα δεν μπορείς. μαθαίνεις να το αγαπάς. ναι.
αγαπώ τον γλυκούλη μου ιό. της ζωής μου είναι
σημάδι, ο τοξικός μου άγγελος, μια ουτοπία χαμένη
κάνει το αίμα μου αυτό που είναι.
καταλαβαίνω τώρα την πεντάμορφη, το πώς το τέρας
μπόρεσε να αγαπήσει. αν τους κυνόδοντες κοιτάξεις
παρατεταμένα, ακόμα και αυτοί που ‘γίναν ροζ
από το ίδιο σου το αίμα μοιάζουν μαλακοί.
•
ήξερα τι μπορούσε να συμβεί. δεν χρειαζόμουν
φίδι. μόνος μου έφτιαξα το φρούτο.
ήμουν η άμπελος, το φως και η βροχή.
η λάσπη ήμουνα εγώ. τα χέρια
μες στη λάσπη ήτανε τα χέρια μου.
κόπηκα από μαχαίρι που ‘φτιαξα
κι όμως ήξερα μόνο πώς να ζω
όταν ήξερα πως θα πεθάνω.
θέλω να ζήσω. μάλλον το εννοώ.
παίρνω το χάπι ακόμα και τις μέρες
που δεν παίζει να επιβιώσω.
έδωσα μια ευκαιρία στο σώμα μου. τόσο
τουλάχιστον με αγαπώ. ευχαριστώ εαυτέ μου.
ευχαριστώ, χαπάκι, άγευστο & αφρίζον
ευχαριστώ, άρρωστο αίμα, πρώτε μου άντρα
άδειο ποτάμι φωτεινό με σολομούς.
όταν είσαι αδερφή / είσαι μια ασθένεια / & θα κολλήσεις κι άλλες / όταν είσαι αδερφή / όχι / Ρωμαίος κι Ιουλιέττα / αλλά καπότες
Αν βγαίναμε στους δρόμους με μια κάμερα κι ένα μικρόφωνο και ρωτούσαμε ανθρώπους το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στο μυαλό ίσως όταν ακούνε τη λέξη >έρωτας<, αρκετοί ίσως απαντούσαν μεταξύ άλλων «Ρωμαίος κι Ιουλιέττα». Αν αλλάζαμε τη λέξη σε >ομοφυλόφιλος έρωτας< τότε οι απαντήσεις ίσως περιλάμβαναν «ΗΙV», «AIDS» και ίσως μερικοί … συμπονετικοί να έσπευδαν να μας παροτρύνουν να χρησιμοποιούμε πάντα προφυλακτικό. Ο >έρωτας< είναι ετεροφυλόφιλος, Ρωμαίος κι Ιουλιέττα, παθιασμένος, ρομαντικός. Ο >ομοφυλόφιλος έρωτας< είναι αρρωστημένος, είναι ρηχό γαμησάκι με αγνώστους, είναι HIV.
Τέτοιους αυτόματους συσχετισμούς που κάνει η σύγχρονη ελληνική κοινωνία επιχειρεί να αποτυπώσει ο Sam Albatros με τους παραπάνω στίχους. Κι αυτό φαίνεται κι από τον τρόπο που φτιάχνει τα ποιήματα. Η μέθοδός του δεν είναι κάποια δημοσκόπηση· αν και το σκεπτικό είναι παρόμοιο. Ο Sam υπέβαλλε τις ερωτήσεις του όχι σε ανθρώπους, αλλά στο ελληνικό google. Και με αυτόν τον τρόπο ίσως να πήρε πιο αντιπροσωπευτικές ερωτήσεις του τι πραγματικά πιστεύει κατά μέσο όρο η ελληνική κοινωνία μέσα στην ειλικρίνεια της ανωνυμίας της.
Googlάροντας τις λέξεις >ΗΙV φόβος< ο Sam βρήκε ένα blog post του 2009 με τον ίδιο τίτλο. Ένα post με αριθμό ρεκόρ σχολίων από κάτω. Ένα σχόλιο εξ’ αυτών το οποίο ενσωματώσε ο Sam στο ποίημα ΗΙV φόβος είναι το εξής.
EXW KANEI MESA STO MINA 2 EKSETASIS GIA HIV….
EXOUN VGEI KAI OI 2 ARNITIKES … THA KSANAKANW
Ίσως κάποιος να θεωρήσει πως αυτές οι αντιλήψεις δεν είναι αντιπροσωπευτικές της ελληνικής κοινωνίας. Ας σκεφτούμε όμως ότι μιλάμε για μία χώρα όπου σχετικά πρόσφατα οροθετικοί άνθρωποι διαπομπεύτηκαν δημόσια από κρατικούς φορείς για πολιτικές σκοπιμότητες. Μια χώρα όπου τις προάλλες η Στέγη χρειάστηκε να διοργανώσει ημερίδα για την ενημέρωση σχετικά με τον HIV, για πράγματα που στο εξωτερικό είναι διαδεδομένα εδώ και χρόνια.
Συγκριτικά με τον Sam Albatros, το ποίημα των Danez Smith (ως gender-neutral προτιμά το “they” οπότε κι εγώ χρησιμοποιώ πληθυντικό), έχει μια εντελώς διαφορετική οπτική. Ας αναφέρω εδώ ότι πρόκειται για ένα ανοιχτά οροθετικό ποιητικό πλάσμα που απασχολεί έντονα την διεθνή ποιητική σκηνή, έχοντας μάλιστα κερδίσει πρόσφατα και το Forward Prize. Για τους Danez Smith ο HIV δεν είναι απλά ένας ιός, δεν είναι κάτι εξωγενές, αλλά κομμάτι του σώματος και της ταυτότητάς τους. Είναι το παιδί που βρίσκεται μέσα τους, ένα παιδί που κάποτε υπήρξαν οι ίδιοι και που θέλουν να ακούν τις κραυγές/παρενέργειές του για να το θυμούνται. Είναι όλοι οι λόγοι για τους οποίους ήθελαν να πεθάνουν κάποτε. Είναι όλοι οι λόγοι για τους οποίους θέλουν να ζήσουν πλέον.
Γιατί όμως παρατηρούμε τέτοιες διαφορές στην ποίηση των δύο αυτών σχεδόν συνομήλικων πλασμάτων; Αρκεί να σκεφτούμε ότι οι Danez Smith έχουν μεγαλώσει σε μια χώρα που έχει συζητήσει και συνεχίζει να συζητά θέματα που η ελληνική κοινωνία αποσιωπά. Κατά συνέπεια το ποίημα των Danez Smith πατάει σε μια παράδοση αμέτρητων άλλων ποιημάτων για τον HIV και θέματα μειονότητας που έχουν γραφτεί στην Αμερική. Θεματολογίες που δεν έχουν συζητηθεί ανοιχτά στην ελληνική κοινωνία και φυσικά ούτε στην ελληνική ποίηση. Έτσι λοιπόν, με πλήρη γνώση της απουσία τέτοιας παράδοσης στην Ελλάδα, το μόνο που μπορεί να κάνει ο Sam Alabtros είναι να κρατήσει έναν καθρέφτη μπροστά από το πρόσωπό μας για να μας θυμίσει τι είμαστε.
Με αφορμή την απουσία τέτοιας ποιητικής παράδοσης στην Ελλάδα φτιάχτηκε η ιστοσελίδα queerpoets.com, όπου μεταφράζεται ένα ποίημα από ένα queer πλάσμα κάθε Σάββατο. Ανάμεσά τους πλάσματα όπως οι Danez Smith, που ανήκουν σε μια γενιά νέων ποιητών χάρις τους οποίους η ποίηση βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο διεθνώς. Μερικοί μιλούν για ποιητική επανάσταση. Σύμφωνα με επίσημες στατιστικές του National Endowment for the Arts οι αναγνώστες ποίησης ηλικίας 18-34 τα τελευταία πέντε χρόνια διπλασιάστηκαν στην Αμερική. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην ελληνική ποίηση. Ο Βασίλης Λαμπρόπουλος γράφει: «Η σημερινή ποίηση γνωρίζει πως η δημόσια θέση της είναι περιθωριακή, αφού δεν χρησιμεύει σαν καθρέφτης ή παιδαγωγός στην κοινωνία (…)»
Είναι καιρός αυτό να αλλάξει. Και θα αλλάξει μόνο αν αλλάξει η ποίηση. Γιατί δε φταίνε οι αναγνώστες αν η σύγχρονη ελληνική ποίηση δεν τους αφορά· κάτι που ακούγεται συχνά. Είναι σαν πηγαίνει κάποιος σε εστιατόριο, να του σερβίρουν φαγητό που δεν του αρέσει και οι του εστιατορίου να απαντάνε «φταίτε εσείς που δεν μπορείτε να εκτιμήσετε το καλό φαγητό». Με το να λέμε ότι φταίνε οι αναγνώστες και όχι οι ποιητές είναι η ποίηση που χάνει την ευκαιρία να γίνει επίκαιρη. Κι ούτε κερδίζει κανείς κακολογώντας τα πιο προσβάσιμα ή/και εξομολογητικά ποιήματα, θεωρώντας τα εξ’ ορισμού κακής ποιότητας (κάτι για το οποίο έχουν κατηγορηθεί και οι νέοι Αμερικανοί ποιητές). Είναι σαν να λέμε ότι είναι μπανάλ να βλέπουμε στις ταινίες πάλι και πάλι ηθοποιούς και διαλόγους και αντ’ αυτού χρειαζόμαστε μια νέα οπτική γλώσσα που στερείται εντελώς αυτά τα στοιχεία. Γιατί να αφαιρέσουμε εντελώς από την ποίηση στοιχεία που ξέρουμε πως συγκινούν αντί να τα χρησιμοποιήσουμε δημιουργικά για να φτιάξουμε μια άλλη ποιητική γλώσσα; Ας θυμηθούμε ίσως και τον T.S. Eliot που είχε δηλώσει ότι η ποίηση πρέπει πρώτα να συγκινεί προτού γίνει κατανοητή.
Είναι καιρός να αλλάξουμε γνώμη σε όσους πιστεύουν ότι η μόνη αξιοσημείωτη ποίηση είναι αυτή ανθρώπων που έχουν πεθάνει. Να γράψουμε για θέματα επίκαιρα, να γράψουμε ποιήματα για τον Ζακ Κωστόπουλο / Zackie Oh. Να πάρουμε ρίσκα, να ρισκάρουμε ακόμα και να μας μισήσουν επειδή διαφωνούν μαζί μας. Να ξεφτιλιστούμε, ίσως έτσι μάθουμε καλύτερα τους όρους υπό τους οποίους μας αγαπάνε. Να ζητάμε πάντα διευκρινιστικές ερωτήσεις σε όσους μας μιλούν με εξεζητημένες λέξεις και αλαμπουρνέζικα προσπαθώντας να μας κάνουν να αισθανθούμε ότι αυτοί ξέρουν καλύτερα. Να πιστέψουμε στη γοητεία των απλών νοημάτων. Να πιστέψουμε στον εαυτό μας περισσότερο από την ανάγκη να μας αποδέχονται.
Χρειαζόμαστε μια ποίηση που αμφισβητεί τα πάντα και τους πάντες.
To παραπάνω κείμενο έχει γραφτεί απ’τον άνθρωπο που διαχειρίζεται το προφίλ Sam Albatros στο facebook και την ιστοσελίδα Queer Poets in Greek.
